Spreekwoorden en gezegden
De Nederlandse taal staat bol van grappige gezegden en spreekwoorden, ik wil niet zeggen dat wij hier alle spreekwoorden en gezegden op een rij hebben , maar we hebben er wel veel. En we hebben voor allemaal ook een uitleg en soms wel meer dan een. Want het kan zijn dat men niet zo goed weet waar een bepaalde uitdrukking nu vandaan komt. En dat er dus meerdere verklaringen voor zijn. We proberen heir niet een gezegden lijst aan te leggen. We proberen ons plezier in taal met je te delen. En onze verwondering. Taal is natuurlijk een levend iets en de betekenis van een gezegde kan ons daardoor ontgaan.
Ik denk dat dat ook de reden is, dat sommige mensen spreekwoorden en gezegden, moeilijk te begrijpen vinden. Neem bijvoorbeeld het gezegde: de lamp hangt scheef, wat zo veel betekent als het geld is bijna op. Als je niet weet dat er vroeger petroleum lampen waren, die een beetje scheef gehangen werden om het laatste restje petroleum op te zuigen, dan snap je die uitdrukking niet.
We hebben het hier niet alleen maar over spreekwoorden, ook gewone woorden bekijken we vaak van alle kanten: waar komen ze vandaan en wat betekenen ze nu nog? Neem bv het woord relmuis? Heet dat beest zo omdat hij altijd ruzie zoekt? Of heeft het een andere reden
De hoed we gebruiken hem alleen nog taalkundig, denk ik Manlief begint een beetje een kaal bolletje te krijgen, waar de zon onbarmhartig op kan schijnen.Dus daarom draagt hij iets op zijn hoofd. Meestal een pet, dat staat hem best heel erg leuk, maar soms zet hij een strohoed op zijn hoofd. Dat deed hij […]
Soms stuit ik op verrukkelijke onzin, verpakt in schitterende woorden,ik denk dat ik dat soort zinnen ga verzamelen. De aanleiding voor deze inleiding is de volgende zin: “Memories build a bridge between our mind and our hearts”.Ik schreef die zin onmiddellijk op, je zal het met me eens zijn: het klinkt helemaal geweldig en heel […]
Ik geef het onmiddellijk en direct toe: ook ik riep regelmatig dat ik mijn GBV inzette. Mijn Gezond BoerenVerstand. Ik doe het niet meer. Sinds ik van de week een artikel in de Correspondent las, ben ik er mee opgehouden. Nadat ik mezelf voor het ( boeren) hoofd had geslagen dat ik dit zelf niet […]
Bladerend door mijn stukkies kwam ik een oud en vergeten plan tegen. Mijn plan om eens aandacht te wijden aan het vergeten scheldwoord. Ik kwam destijds niet verder dan oliebol en liegbeest. En dat is niet omdat ze er niet zijn! Ik beken het eerlijk: ik was de vergeten scheldwoorden, gewoon vergeten.Maar- zoals dat in […]
Ik geef onmiddellijk toe dat ik uit een nest kom, waar het ABN tot heilig standpunt was verheven.Bij ons thuis: geen schuttingtaal, vooral niet als er bepaalde lichaamsdelen in voorkwamen, geen gevloek, geen dialectwoorden en zeer zeker ook geen enkele vorm van dialect.Dat laatste was, in het stadje onder de rook van Amsterdam waar ik […]
Ik vertrok natuurlijk met heel weinig spullen naar Parijs ( het worden er langzaam meer, vreest niet)maar mijn sloffen nam ik mee. Het was nog winter toen we vertrokken. En wat is er lekkerder dan na een dag lopen, je schoenen uit te trekken, je sloffen aan en dan een groot glas wijn in te […]
Als er een ding is, waar die Fransen goed in zijn, dan is het wel in zoete broodjes bakken. En dat mag je heel letterlijk nemen: in elke Boulanger liggen de viennoises hoog opgestapeld, naast de croissants en de pains au chocolat. Ik kan er heel moeilijk van af blijven, ik geef het eerlijk toe. […]
Genadebrood eten, vergeten uitdrukkingen over genade Met de invoering van pensioenen en ziektewet en meer sociale wetgeving, verdween er iets uit ons sociale bestel, dat we gerust konden missen. Het verschijnsel genade brood eten. Genadebrood eten Je hebt vast geen uitleg nodig om te begrijpen wat het betekent: je mag mee eten maar daar moet […]
Maar dat is een broodje aap, schreef ik laatst en ik meende het. Toch was er iets wat mij deed pauzeren. Ik herlas mijn zin en ineens vroeg ik me af: hoe komen we toch aan deze term ? Waar komt de naam broodje aap vandaan De vraag stellen is haar beantwoorden. En wat blijkt? […]
Ik zou liegen als ik zei dat ik nooit loog, een leugentje om bestwil, om pijn te verzachten, om er zelf niet als de heks op te staan van die dingen. In een verhaal mijn goede kanten wat aandikken en de zwakke punten wat afzwakken…Niks menselijks is mij vreemd…Maar echt gewoon liegen, recht in je […]
Het mag er zijn…van wie en waarom eigenlijk Om de zoveel tijd komen er van die nieuwe uitdrukkingen die ineens te pas en te onpas worden gebruikt. Uitdrukkingen waarvan niemand weet waar ze vandaan komen, wie ze heeft bedacht en – als we eerlijk zijn – niemand ook weet waar ze op slaan. Zo schreef […]
Zoonlief wilde een veganistische vriend verassen met tiramisu. Nadat hij wat geëxperimenteerd had met vervanging voor de mascarpone vulling, kwam hij tot de ontdekking dat hij ook de standaard lange vingers niet kon inzetten. Geen nood! Zoonlief was op een missie: hij bakte zelf lange vingers. Helaas, hij bleek voor de vulling ook KlopKlop te […]
Wij zijn een waterrijk landje, veel water om ons heen en veel water uit de lucht.Ik deed mijn ogen dicht en voorspelde dat er vast meer spreekwoorden over de regen zouden zijn, dan over de zon De spreekwoorden over regen wonnen, het zijn er dertien, over zon hebben we er elf.Maar daarmee is nog lang […]
Als er nu een spreekwoord is waar ik de pest aan heb, dan is het wel: een koekje van eigen deeg.Het heeft zo’n bijsmaak, vind je niet? De bijsmaak van een goedkoop baksel,, gebakken met margarine in plaats van roomboter en net te weinig suiker en teveel smaak essence.Een bijsmaak van gnagnagna…lekker net goehoed. Een […]
over een kale kip en een kale kin Onze kipjes zijn in de rui, ze zien er sneu en vooral heel kaal uit….Kale kipjes dus. Als kippen in de rui zijn, leggen ze geen eieren. “Wat, leggen kippen soms ook geen eieren?” Ik hoor het je denken.Je bent niet de eerste. Bijna iedereen die ik […]
Laatst liepen mijn vriendin en ik door een weiland waar een stel jonge koeien stonden en we vroegen ons af: zijn dit nu pinken of zijn het vaarzen?In een weiland kan je natuurlijk ook je telefoon tevoorschijn trekken en het op googlen, maar ik genoot zo ook wel van de koeien en besloot even fijn […]
de vreemde rol van de geit in ons taalgebruik Buiten heerst een prachtige Indian Summer, die uitnodigt tot de hele dag buiten zitten met vrienden en onder het genot van vele glaasjes koele Chardonnay diepgaand te filosoferen over het leven en zo. Helaas de plicht roept, er moet en stukje komen voor morgen. Dus ik […]
“Hier”, sprak mijn vriendin, “hebben ze gebakken peren. En dat is lekker.” Om niet met gebakken peren te gaan zitten, maar om ze te consumeren, dat leek me een daad VrouwenPower waardig.Zo gezegd zo gedaan, we bestelden gebakken peren en aten ze met smaak op. Natuurlijk blijf je zitten met het steeltje en de vraag: […]
In Duitsland, zo leerde ik laatst, zeggen ze dat iemand blauw is, als ze bedoelen dat hij dronken is.Ik beweerde vrolijk dat we in Nederland het woord blauw voor van alles gebruiken, maar niet om te vertellen dat iemand is aangeschoten. Helaas nu ik een stukje wil schrijven over de veelzijdigheid van dit woord , […]
even gewoon mismoedig zijn Er zijn van die dagen, dan overkomt een mens allerlei rampen en rampjes. De meeste zijn klein van aard. En het zijn allemaal rampen waar jij niks aan kan doen.Dat de aardappeloogst in je moestuin mislukt bijvoorbeeld. Of dat de hond weer eens gekotst heeft. Natuurlijk in zijn mand in plaats […]
wie is de pisang? “Ik heb een bananenbrood voor jullie gebakken”, zei onze gastheer. En met een gul gebaar, sneed hij heerlijke dikke plakken af. ”Waarom noemen we dat toch brood, het is toch een cake”, zuchtte zijn vrouw, met volle mond. Die cake was onweerstaanbaar.“Bij ons thuis”, antwoorde de gastheer, die van geboorte een […]
Wittebroodsweken, wat betekent dat eigenlijk, wat bedoelt men ermee en waar komt die naam vandaan? Wat zijn wittebroodsweken: dat zijn de eerste vier of zes weken na het huwelijk, we kijken niet op een paar dagen.In deze periode, zo lees je op internet, hadden de jong gehuwden recht op wat rust en konden ze knus […]
Dit is een stukje dat onbedoeld over scheldwoorden gaat…. Ik was er een paar dagen tussen uit. Op Texel. Ik fietste langs prachtig bloeiende weilanden, waar de klaprozen zachtjes in de wind stonden te wiegen. En talloze schapen mij nakeken Ik liep door de bovenaardse schoonheid van de Sluchter. Voor het eerst van mijn leven […]
over de rol van brood in de taal In een vorig artikel merkte ik op dat het vreemd is dat wij hier in Nederland geen boodsalade maken, zoals ze dat in Italië doen. En dat terwijl wij brood superbelangrijk vinden, tenminste, onze taal staat bomvol uitdrukkingen die te maken hebben met dit voedsel We weten […]